شیپور

شیپور یا کرنا بوق ( انگلیسی: Bugle ) ساده ترین ساز بادی برنجی می باشد

تصویر یک شیپور را مشاهده میکنید

شیپور بیشتر در عرصهٔ نظامی برای اجرای علامت های صوتی مانند بیدارباش بکار می رود.
در ایران در بعضی از عزاداری های ماه محرم یا در تعزیه نیز بکار می رود.
ساز کورنت نوع کلیددار شیپور است. ساز ساکسیفون نوع تکمه ای شیپور است
اسرافیل یکی از فرشتگان خدا در باور مسلمانان است و بیشترین شهرت اسرافیل به خاطر شیپور اوست که همیشه آن را بر لب دارد و قرار است در روز رستاخیز با دمیدن در آن مردگان را زنده کند. به شیپور اسرافیل اصطلاحاً «صور اسرافیل» گفته می شود.

فرهنگ عمید

از سازهای بادی با دهانۀ گشاد و شبیه سرنا که معمولاً از برنج ساخته می شود، نفیر، سرنا.
در این ساز کلید یا دکمه ای برای تغییر ارتفاع وجود ندارد و نوازنده باید با تغییر دادن حالت لب ها و دهان خود نت ها را عوض کند. وسعت صدای این ساز تنها شامل پنج نت می شود که با فشار هوا و هارمونیک ها، تولید صدا می کند

تصویر دیگری از یک شیپور

وسعت صدای این ساز تنها شامل پنج نت می‌شود که با فشار هوا و هارمونیک‌ها، تولید صدا می‌کند.
* شیپور استاش: (زیست شناسی ) مجرای استاش، مجرایی که گوش میانی را به حفره های بینی مربوط می سازد، مجرایی که حلق را با حفرۀ صماخی مربوط می کند و فشار هوا را در دو طرف پردۀ صماخ یکسان نگه می دارد.

شیپور. [ ش َ / ش ِ ] ( اِ ) نفیر را گویند که برادر کوچک کرناست ، و آنرا نای رومی نیز خوانند. ( برهان ). معرب آن شبور. نای رومی که در رزم نوازند. ( از رشیدی ) ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). نفیر و نای رومی. نفیر برنجین که دهان گشادی دارد و از قدیم الایام آنرا در جنگ می نواختند. ( غیاث اللغات ) ( ناظم الاطباء ). نای رویین. ( حاشیه فرهنگ اسدی ). نای رویین که در حربها زنند. ( فرهنگ خطی ). بوق. از عبری شبور. ( از حاشیه اسرارالبلاغه چ المنار ص 28 ). از آرامی و سریانی گرفته شده. ( تقی زاده مجله یادگار سال 4 شماره 6 ص 22 ). آیا اصل این کلمه شه پور بوده است ؟ حاجی خلیفه در فصل علم الاَّلات العجیبة الموسیقائیه از نوع مزامیر یکی را بنام «بور» ( پور ) آورده است. ( یادداشت مؤلف )

اشعاری در زمینه ی شیپور

بفرمودتا برکشیدند نای
همان سنج و شیپور و هندی درای.

فردوسی.

از آواز شیپور و هندی درای
همی کوه رادل برآمد ز جای

همان شیپور با صد راه نالان
بسان بلبل اندرآبسالان

نوع دیگر شیپور در قدیم کرنا نام داشت
کَرنا یکی از کهن‌ترین سازهای بادی ایران است که در خانواده سازهای بادی قمیش دار دسته‌بندی می‌شود. بر اساس نوشته‌های تاریخی و اشیاء مکشوفه از امپراطوری هخامنشی، پیشینه ۲۵۰۰ ساله اش، قطعی به نظر می‌رسد
ساز کرنا یکی از کهن ترین سازهای بادی ایران به شمار می رود و در خانواده سازهای بادی قمیش دار دسته بندی می شود. واژه کرنا از دو بخش تشکیل شده است: کر یا کار به معنای جنگ و نا یا نای به معنای نی یا شیپور می باشد.

تاریخچه

ساز کرنا سازی باستانی می باشد که از دوره هخامنشیان مورد استفاده بوده و در سال 1336 یک نمونه از آن در قبر داریوش سوم پیدا شده است و در حال حاضر در موزه تخت جمشید استان فارس از آن نگهداری می شود. این ساز در گذشته یک ساز حکومتی بوده است و برای اعلان ها، جشن ها و جنگ ها به کار می رفته است و ممکن است نمادی از قدرت امپراطوری محسوب شود که آن را همراه پادشاه دفن کرده اند

ساختمان کرنا

کرنا از سه بخش اصلی تشکیل شده است و جزو معدود سازهای دو جنسی جهان به شمار می آید. اغلب سازهای بادی به دو دسته بادی چوبی و بادی برنجی تقسیم می شود. ولی کرنا در هیچ یک از این دو دسته جای نمی گیرد زیرا یک بخش کاملا چوبی با طولی حدود 35 تا 50 سانتی متر به نام دسته دارد که رویش هشت سوراخ و در پشت آن نیز یک سوراخ تعبیه شده است.

بخش دوم یک شیپور برنجی می باشد که طول آن 45 تا 60 سانتی متر است.

بخش سوم میل کرنا خوانده می شود و آن از یک لوله نازک برنجی یا چوبی تشکیل می شود که در انتهایش یک قمیش از جنس نی دارد و نوازنده با دمیدن در این قمیش هسته ی اصلی صدا را تولید می کند. اما تا این صدا به کیفیت مورد نظر برسد بسیار زمان می برد.ابتدا در بخش چوبی توسط انگشتان نوازنده با نت های مختلف می چرخد تا یک ملودی جذاب شکل بگیرد . صدای تولید شده در بدنه ی چوبی شدت لازم را ندارد و خیلی شفاف نیست. شیپوره و یا خش فلزی به عنوان تمام کننده صدای کرنا هم به نوای ساز حجم می دهد  و هم شفافیت آن را بالا می برد.

خصوصیات

کرنا دارای خصوصیاتی می باشد که با سازهای مجلسی جفت و جور نمی شود و در کاربردهای امروزی مانند گذشته غالبا با دهلیا نقار همراهی می شود به همین دلیل گروه نوازی با آن چندان معمول نیست و پیشینه ای هم ندارد. در چند سال اخیر تلاش هایی برای ارائه گروه نوازی با حضور کرنا صورت گرفته است.

انواع کرنا

کرنای شمال

کرنای شمال را اخیرا دراز نای نامیده اند.این کرنا از جنس نی می باشد و طول آن زیاد است و گاهی تا سه متر می رسد.کرنای شمال فاقد سوراخ است به همین دلیل حصول اصوات مختلف فقط با تغییر فشار هوای نفس آدمی میسر می شود.تعداد اصوات آن محدود می باشد و دهانی آن در واقع استوانه ی کوچکی است که روی لوله محکم شده است و یک سوی آن تراش خورده و از همین سو هوا وارد لوله می شود.

کرنای فارس

شبیه به سرنای دزفولی و بختیاری می باشد اما با مقیاسی بزرگ تر است. به تعداد سرنا 6 یا 7 سوراخ روی لوله دارد.جنس نیمه ی بالایی این کرنا از چوب می باشد و سوراخ ها در این نیمه قرار دارند و نیمه ی دیگر آن که با سرعت بیشتری گشاد می شود از فلز است.

کرنای مشهد

جنس لوله ی کرنای مشهد از فلز می باشد.سر ساز فاقد سوراخ می باشد و سازندگان ساز بر زمینه ی عقاید مذهبی سه عدد قپه ی تزئینی ساخته شده است. دهانی آن در کرنای ساخت محل بسیار ساده ساخته شده است و نواختن آن را بسیار مشکل می کند.

کرمیل

نوعی سازی فلزی و بسیار قدیمی می باشد که متعلق به دوره های قبل از اسلام بوده و در قرون اخیر متروک مانده است. از آنجا که نوع ملی آن تا قبل از جشن های دو هزار و پانصد ساله اساسا وجود نداشته و در دسترس نبوده است.
شیپور شکل پیشرفته ای از بوق است

تصویر یک بوق رو مشاهده میکنید

بوق یک دستگاه تولیدکننده صدا است که جهت هشدار دادن برای رسیدن یا حضور وسیله نقلیه به دیگرانیا در موسیقی ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اتومبیل‌ها، کامیون‌ها، کشتی‌ها و قطار‌ها همه به وسیله قانون ملزم به استفاده از بوق هستند

دانلود اپلیکیشن کمبیزه